ดูจากเรื่องในวันนี้แล้ว อาจทำให้
รู้สึกว่าสิ่งที่เราจะพูดคุยกันในวันนี้คงจะต้องใช้หลักวิชาการที่ยาก ๆ
มาพูดคุยกันแน่เลย จะเป็นอย่างที่คิดหรือเปล่า
เราลองมาเข้าสู่กระบวนการทางวิทยาศาสตร์กันเลยดีไหมครับ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร์
ถ้าจะพูดอีกอย่างก็คือ วิธีการที่เป็นขั้นตอนเพื่อแก้ไขปัญหาหรือเพื่อเปิดประตู
สู่ความรู้ใหม่นั้นเองแหละครับ ซึ่งขั้นตอนต่าง ๆ ก็คือ
1. ระบุปัญหา
2. ตั้งสมมุติฐาน
3. รวบรวมข้อมูล
4.
ทดสอบสมมุติฐานกับข้อมูลที่มีอยู่
5. ตั้งข้อสรุป
6. ตรวจสอบ
หลายคนคงนึกว่า
ทำไมมันถึงมีขั้นตอนอะไรมากมายนัก เอาเป็นว่าเดี๋ยวเราจะลองเล่าให้เพื่อน ๆ ฟัง
อย่างง่าย ๆ ดูนะครับ
เอาล่ะสมมุติว่ากระเป๋าสตางค์ของเราถูกขโมยไปจากโต๊ะเขียนหนังสือในห้องนอน
ซึ่งเป็นที่สุดท้ายที่เราวางไว้ นี่คือปัญหาที่เกิดขึ้น(ข้อที่
1) ของเรา ที่นี้เราก็มาตั้งสมมุติฐาน(ข้อที่
2)นั่นก็คือ
มีคนที่สามารถเข้าห้องเราได้อยู่ 3 คน ซึ่งคนใดคนหนึ่งใน 3 คน
ต้องเป็นคนขโมยแน่นอน นั่งก็คือ คุณแม่
น้องชายและญาติของเรา ที่นี้ก็มารวบรวบข้อมูล(ข้อที่
3) ซึ่งก็พบว่า คุณแม่นั้นออกไปช็อปปิ้งทั้งวัน
น้องชายอ่านหนังสืออยู่ในห้อง ส่วนญาติเรานั้นไปซักผ้า
และยังรู้อีกว่าน้องชายติดหนี้เพื่อนที่เรารู้จักจำนวนหนึ่ง
จากนั้นจึงทำการทดสอบสมมุติฐาน(ข้อ
4) โดยเข้าไปตรวจในครัวซึ่งพบของกินที่ซื้อมาใหม่
และใบเสร็จ
ที่ลงเวลาตอนเย็น(แสดงว่าคุณแม่ไปช็อปปิ้งจริง)
และยังเจอผ้าที่ซักเสร็จและพับไว้หลายกองในห้องซักผ้า
(แสดงว่าญาติของเราซักผ้าจริง)
จากนั้นลองโทรหาเพื่อนของน้องและทราบว่าน้องเราได้ใช้หนี้ที่ติดไว้แล้ว
ซึ่งทำให้เราตั้งข้อสรุป(ข้อที่ 5)ได้ว่า
น้องชายเราคือ คนที่เอาเงินไป จากนั้นก็ตรวจสอบ(ข้อที่
6) โดยการเรียก
น้องชายมาพูดคุย และเขาก็ยอมรับ...
ที่เล่ามาทั้งหมดเป็นเพียงตัวอย่างที่สมมุติขึ้นเพื่อทำให้เราเข้าใจวิธีการคิดแบบวิทยาศาสตร์มากขึ้น
และทราบว่าวิธีคิดแบบนั้นสามารถใช้ได้กับเรื่องทั่ว ๆ
ไปที่เกิดขั้นในชีวิตประจำวันได้ด้วย ไม่จำเป็น
ต้องเป็นเรื่องยาก ๆ แต่เป็นการคิดอย่างเป็นระบบ
และเป็นขั้นตอนนั่นเอง
และที่สำคัญมากอีกอย่างนะครับ
ก็คือไม่จำเป็นว่าข้อสรุปที่เราคิดนั้นต้องถูกต้องเสมอไป เพียงแต่
มีความเป็นไปได้ตามข้อมูลที่รวบรวมมา ซึ่งถ้าเราสรุปผิด
ก็มารวบรวมข้อมูลเพิ่มเติมเพื่อหาข้อสรุปใหม่
จนกว่าจะได้ข้อสรุปที่ดีที่สุดต่อไป เพื่อน ๆ
ครับนักวิทยาศาสตร์ที่มีชื่อเสียงมากมายในโลกนี้ก็ต้องผ่าน
การทดลองที่ผิดพลาดมากันทั้งนั้นกว่าจะประสบความสำเร็จ
นั่นแสดงให้เห็นว่านอกจากหลักการคิดที่เป็น
ขั้นตอนแล้ว
ความมานะอดทนก็เป็นสิ่งสำคัญของความสำเร็จด้วยนะครับ
เรียบเรียงจาก
นายลูกเต๋า(นามแฝง). "กระบวนการทางวิทยาศาสตร์"วารสารพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์
& ธรรมชาติ.49(5) : 14-15 ;
มิถุนายน, 2549.